xiaohe mezar kompleksi ne demek?

Xiaohe Mezarlığı (), kelime anlamıyla Küçük Nehir Mezarlığı, Ördek Nekropolü olarak da bilinir, Batı Çin'deki Sincan'da Lop Nur yakınlarında bulunan bir Tunç Çağı bölgesidir. Arkeolojik araştırmalar yapılmadan önce mezar soyguncuları tarafından yağmalanan¹ 330 mezara ev sahipliği yapmaktadır.

Mezarlık dikdörtgen bir kumulu andırmaktadır. Mezar alanında en erkeni 4.000 yıl önce yaşayan 30'dan fazla kişinin kalıntıları ortaya çıkarıldı. Hava geçirmez öküz derisi torbalara sarılarak defnedilen cesetler o kadar iyi korunmuştu ki, çoğu zaman mumya olarak anıldılar.

Mumyalar çoğunlukla Kafkas ırkına ait gibi görünse de, genetik yapılarının analizi, hem Batı Avrasya hem de Doğu Avrasya atalarını birleştiren karışık bir popülasyonu temsil ettiklerini ortaya çıkardı. Baba soylarının kökeni neredeyse tamamen Batı Avrasya'ya ait iken anne soyları doğu ve batı Avrasya'ya ait bir karışım sergilemekteydi.²

Xiaohe Mezarlık Kompleksi, bugüne kadar dünyanın herhangi bir yerinde bulunan en fazla sayıda mumyayı içermektedir.³ Cesetlerin Xiaohe'de gömülmek için önemli mesafelerden taşınmış olması muhtemeldir, çünkü mezar kompleksinin yakınında hiçbir çağdaş yerleşimin bulunduğu bilinmemektedir.

Arkeoloji

Keşif ve erken kazılar

Ördek adlı yerel bir avcı, bölgeyi 1910 civarında keşfetti. Daha sonra, 1934'te Ördek'in yardımıyla, İsveçli kaşif ve arkeolog Folke Bergman, Kaydu Nehri'nin yakındaki bir kolundan dolayı Xiaohe, "küçük nehir" adını verdiği yeri keşfetti.⁴ Mezar kompleksi küçük oval bir höyük olarak ortaya çıktı ve mezar höyüğünün tepesi, tepeleri kuvvetli rüzgarlar tarafından parçalanan dik ahşap direklerden oluşan bir ormanla kaplıydı.⁵ Alanda kürek şeklinde ahşap anıtlar ve ahşap insan figürleri bulundu. Tabutlar mumyalanmış cesetlerin üzerine monte edilmişti. Bergman 12 mezar kazdı ve Stockholm'e götürülecek olan yaklaşık 200 eseri kurtardı. Bergman, giysilerdeki, özellikle de saçaklı peştemallerdeki şaşırtıcı benzerliğe Danimarka'daki Tunç Çağı mezar buluntularına dikkat çekti, ancak herhangi bir doğrudan bağlantı kurabilmek mümkün olmadı.

Daha sonraki kazılar

Ekim 2003'te, bölgede Sincan Kültürel Kalıntıları ve Arkeoloji Enstitüsü tarafından düzenlenen bir kazı projesi başladı. 2002 yılının sonundan bu yana toplam 167 mezar ortaya çıkarıldı ve kazılarda, katmanlar halinde inşa edilmiş yüzlerce küçük mezar ortaya çıkarıldı. 2006 yılında öküz derisine sarılmış tekne şeklinde bir tabut bulundu. İçinde Xiaohe'nin Güzelliği (veya Loulan'ın Güzelliği) olarak adlandırılan genç bir kadının oldukça sağlam bir mumyası vardı.⁶⁷

Mezarların açıklaması

Her mezar, tabutun üst ucuna yakın dikey bir kavak direği ile işaretlenmiştir. Kimi durumda bir öküzün kafatası veya boynuzu direğe asılmıştır. Kimi durumda direklerin uçları, sırasıyla fallus ve vulvayı temsil eden torpido şeklinde veya kürek şeklinde olabilirdi. Erkek mezarları kürek şeklindeki direklerle, kadın mezarları ise fallik direklerle işaretlenmiştir. Erkek mezarlarının yanında yay ve oklar bulunmuştur. Direkler ve tabutlar kimi durumda kırmızıya boyanmıştı. Her tabut, gövde üzerine monte edilmiş, devrilmiş bir tekneye benzeyen ve daha sonra sığır derisi ile kaplanmış iki büyük tahta parçasından yapılmıştır. Kadınların bulunduğu birkaç özel mezarın üstlerinde çamur tabakaları ile kaplı ekstra dikdörtgen bir tabut vardır. Kimi durumda mezarlara insan yüzlerinden oluşan küçük maskeler ve ahşap insan figürleri eşlik etmekteydi. Cesedin yanına efedranın dalları ve yaprakları yerleştirilmişti.⁸⁹

Genetik çalışmalar

2009 ve 2015 yılları arasında Xiaohe Mezar Kompleksi'nde bulunan 92 kişinin kalıntıları Y-DNA ve mtDNA belirteçleri için analiz edildi.

Mumyaların genetik analizleri, Xiaohe halkının anne soyunun hem Doğu Asya'dan hem de Batı Avrasya'dan geldiğini, ancak baba soyunun tümünün Batı Avrasya'nın modern popülasyonlarıyla bağlantılı olduğunu gösterdi.¹⁰

Anne soyunu ortaya çıkaran mitokondriyal DNA analizi, Xiaohe halkı tarafından taşınan anne soylarının Batı Avrasya haplogrupları H, K, U5, U7, U2e, T ve R*'yi içerdiğini gösterdi; Doğu Asya haplogrupları B5, D ve G2a ; büyük olasılıkla Orta Asya veya Sibirya kökenli C4 ve C5 haplogrupları; yanı sıra tipik Güney Asya haplogrupları M5 ve M* içermekteydi.¹¹ Öte yandan, incelenen baba soylarının neredeyse tamamı (12'den 11'i veya yaklaşık %92'si) Batı Avrasya haplogrup R1a1'dendir ve biri istisnai olarak nadir bazal paragrup K*' dandır.¹² Güney Sibirya muhtemel olmasına rağmen, bu karışmanın coğrafi konumu bilinmemektedir.¹³

Çalışmanın ortak yazarlarından biri olan Hui Zhou tarafından 18 Temmuz 2014'te yayınlanan bir yoruma göre, Xiaohe R1a1 soyları, daha yaygın Orta Asya R-Z93'ten ziyade belirli bir Avrupa dalına aitti.¹⁴